Chào bạn yêu bếp! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một thế giới ẩm thực chay vô cùng phong phú và hấp dẫn, mà nguyên liệu chính lại đến từ những người bạn quen thuộc: các loại nấm. Nếu bạn nghĩ rằng đồ chay thì nhàm chán và thiếu hương vị, thì hãy cùng mình thay đổi quan điểm đó ngay nhé! Nấm không chỉ là một nguồn cung cấp dinh dưỡng tuyệt vời mà còn mang đến hương vị umami tự nhiên, làm cho các món chay trở nên đậm đà và cuốn hút đến bất ngờ.
Tại sao nấm lại là lựa chọn tuyệt vời cho món chay?
Có bao giờ bạn tự hỏi vì sao nấm lại được ưa chuộng trong các bữa ăn chay không? Lý do rất đơn giản, nấm sở hữu những ưu điểm vượt trội mà ít có loại thực phẩm nào sánh được:
- Giá trị dinh dưỡng của nấm: Nấm là một kho tàng dinh dưỡng tự nhiên. Chúng chứa nhiều protein thực vật, chất xơ, vitamin (đặc biệt là vitamin nhóm B và vitamin D), khoáng chất (như kali, selen, đồng) và các chất chống oxy hóa. Đây là những dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể, đặc biệt quan trọng đối với những người ăn chay thường phải chú ý đến việc bổ sung đầy đủ protein và vitamin B12 (một số loại nấm có chứa ergosterol, tiền chất của vitamin D2, có thể chuyển hóa thành vitamin D dưới ánh nắng mặt trời).
- Hương vị umami tự nhiên của nấm: Bạn có bao giờ nghe đến hương vị “umami” chưa? Đây là một trong năm vị cơ bản của vị giác (bên cạnh ngọt, chua, mặn, đắng), thường được mô tả là vị ngọt thịt, đậm đà và kích thích vị giác. Nấm là một trong những thực phẩm tự nhiên chứa hàm lượng cao các hợp chất tạo nên vị umami, như glutamate. Chính vì vậy, nấm có khả năng làm tăng thêm chiều sâu và sự hấp dẫn cho các món ăn chay, giúp chúng ta cảm thấy ngon miệng hơn mà không cần đến các loại gia vị từ động vật.
- Sự đa dạng về chủng loại và kết cấu của nấm: Thế giới nấm vô cùng đa dạng với hàng ngàn chủng loại khác nhau, mỗi loại lại mang một hương vị và kết cấu riêng biệt. Có những loại nấm dai giòn như nấm đùi gà, nấm bào ngư, có loại lại mềm mại, thơm nồng như nấm hương, nấm đông cô. Sự đa dạng này mở ra vô vàn khả năng sáng tạo trong việc chế biến các món chay, từ món xào, nấu canh đến món kho, nướng hay chiên.
Các loại nấm thường dùng trong món chay
Để bắt đầu hành trình khám phá các món chay từ nấm, chúng ta hãy cùng nhau điểm qua một vài loại nấm quen thuộc và phổ biến thường được sử dụng trong các món ăn hàng ngày:
- Nấm rơm (Straw mushrooms): Đây là loại nấm rất quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam. Nấm rơm có vị ngọt thanh, giòn nhẹ và thường được dùng trong các món xào, nấu canh hoặc lẩu.
- Nấm hương (Shiitake mushrooms): Với hương thơm đặc trưng và vị ngọt đậm đà, nấm hương là một nguyên liệu không thể thiếu trong nhiều món chay. Cả nấm hương tươi và nấm hương khô đều được ưa chuộng. Nấm hương khô thường được ngâm nở trước khi chế biến để tăng thêm hương vị.
- Nấm đùi gà (King oyster mushrooms): Đúng như tên gọi, nấm đùi gà có phần thân dày, dai và có hương vị tương tự như thịt gà khi được chế biến đúng cách. Đây là một lựa chọn tuyệt vời cho các món nướng, xào hoặc làm nguyên liệu thay thế thịt trong một số món ăn.
- Nấm kim châm (Enoki mushrooms): Với thân dài, mảnh và mũ nấm nhỏ xinh, nấm kim châm có vị ngọt nhẹ và thường được dùng trong các món lẩu, canh hoặc salad.
- Nấm bào ngư (Oyster mushrooms): Nấm bào ngư có nhiều loại khác nhau như nấm bào ngư xám, nấm bào ngư trắng, nấm bào ngư Nhật… Chúng có vị ngọt thanh, thịt dày và dai, rất thích hợp cho các món xào, chiên hoặc nướng.
- Nấm đông cô tươi (Fresh shiitake mushrooms): Tương tự như nấm hương nhưng ở dạng tươi, nấm đông cô tươi có hương vị nhẹ nhàng hơn một chút và thường được dùng trong các món canh, xào hoặc nhồi.
Ngoài ra, còn rất nhiều loại nấm ngon và bổ dưỡng khác như nấm mối, nấm tuyết, nấm linh chi… nhưng trong phạm vi bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào những loại nấm phổ biến và dễ tìm mua hơn nhé.
Bí quyết chế biến món chay từ nấm thơm ngon
Để có được những món chay từ nấm thơm ngon và hấp dẫn, chúng ta cần nắm vững một vài bí quyết nhỏ sau đây:
- Sơ chế nấm đúng cách: Tùy thuộc vào từng loại nấm mà cách sơ chế cũng khác nhau. Với nấm rơm, bạn nên rửa nhẹ nhàng dưới vòi nước chảy, có thể dùng dao khứa nhẹ phần gốc. Nấm hương và nấm đông cô tươi nên dùng khăn ẩm lau sạch bụi bẩn, không nên rửa trực tiếp dưới nước để tránh làm mất đi hương vị. Nấm đùi gà, nấm bào ngư và nấm kim châm cũng chỉ cần rửa nhẹ hoặc dùng khăn ẩm lau sạch. Đối với nấm hương khô, bạn cần ngâm trong nước ấm cho nấm nở mềm hoàn toàn trước khi chế biến.
- Các phương pháp nấu nấm chay phổ biến: Nấm có thể được chế biến theo nhiều phương pháp khác nhau, mỗi phương pháp lại mang đến một hương vị và trải nghiệm ẩm thực riêng biệt:
- Xào: Đây là phương pháp chế biến nhanh gọn và giữ được độ tươi ngon của nấm. Bạn có thể xào nấm với các loại rau củ khác, thêm chút gia vị chay như nước tương, dầu hào chay, tiêu…
- Nấu canh: Nấm là một nguyên liệu tuyệt vời để nấu các món canh chay thanh đạm và bổ dưỡng. Bạn có thể kết hợp nấm với đậu phụ, rau củ, hoặc các loại hạt để tạo nên những món canh hấp dẫn.
- Kho: Các món nấm kho chay thường có hương vị đậm đà, đưa cơm. Bạn có thể kho nấm với nước dừa, tương hột, hoặc các loại gia vị chay khác.
- Nướng: Nấm đùi gà, nấm bào ngư rất thích hợp để nướng. Bạn có thể ướp nấm với chút dầu oliu, tỏi, ớt và các loại gia vị rồi nướng trên bếp than hoặc lò nướng.
- Chiên: Nấm bào ngư chiên giòn là một món ăn vặt hoặc món nhậu chay rất được yêu thích. Lớp vỏ ngoài giòn rụm bao bọc bên trong là phần thịt nấm dai ngọt, chấm cùng tương ớt thì còn gì bằng.
- Gia vị và nguyên liệu kết hợp hoàn hảo với nấm chay: Nấm có hương vị tự nhiên rất ngon, nhưng khi kết hợp với một số loại gia vị và nguyên liệu nhất định, món ăn sẽ trở nên thơm ngon và hấp dẫn hơn nữa. Một số gia vị thường được sử dụng trong các món nấm chay bao gồm nước tương, dầu hào chay, tiêu, ớt, tỏi, hành, sả… Về nguyên liệu kết hợp, bạn có thể thoải mái sáng tạo với các loại rau củ như cà rốt, bông cải xanh, đậu que, bắp non… hoặc các loại protein thực vật như đậu phụ, tàu hũ ky.
Top 5 món chay từ nấm thơm ngon, dễ làm tại nhà
Để bạn có thể bắt tay vào bếp ngay, mình xin gợi ý 5 món chay từ nấm vừa thơm ngon lại rất dễ thực hiện tại nhà:
- Nấm kho tiêu xanh: Món này có hương vị đậm đà, cay nồng của tiêu xanh, rất thích hợp để ăn cùng cơm nóng. Bạn có thể dùng nấm hương, nấm rơm hoặc hỗn hợp các loại nấm để kho.
- Canh nấm nấu đậu phụ: Một món canh thanh mát, bổ dưỡng với sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt của nấm và vị béo mềm của đậu phụ. Bạn có thể thêm chút hành lá hoặc ngò rí để tăng thêm hương thơm.
- Nấm bào ngư chiên giòn: Món này làm rất nhanh lại cực kỳ hấp dẫn. Nấm bào ngư sau khi tẩm bột chiên giòn tan, chấm với tương ớt là “tốn cơm” lắm đấy!
- Nấm rơm xào sả ớt: Hương thơm nồng nàn của sả ớt quyện cùng vị ngọt tự nhiên của nấm rơm tạo nên một món ăn vô cùng kích thích vị giác.
- Nấm hương nhồi đậu phụ sốt cà chua: Món này không chỉ ngon miệng mà còn rất đẹp mắt. Nấm hương dai dai được nhồi với nhân đậu phụ mềm mịn, sau đó sốt cùng cà chua chua ngọt, chắc chắn sẽ làm hài lòng cả những người khó tính nhất.
Chia sẻ kinh nghiệm và mẹo vặt khi làm món chay từ nấm
Trong quá trình chế biến món chay từ nấm, có một vài kinh nghiệm và mẹo vặt mà mình muốn chia sẻ với bạn để món ăn được hoàn hảo hơn:
- Cách chọn nấm tươi ngon: Khi mua nấm, bạn nên chọn những cây nấm còn tươi, không bị dập nát, có màu sắc tự nhiên và không có mùi lạ.
- Bảo quản nấm đúng cách: Nấm tươi nên được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh và dùng trong vòng 2-3 ngày. Nấm khô cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.
- Lưu ý khi nêm nếm gia vị cho món nấm chay: Vì nấm đã có vị umami tự nhiên, nên bạn không cần sử dụng quá nhiều gia vị. Hãy nêm nếm từ từ để đảm bảo món ăn vừa miệng và giữ được hương vị đặc trưng của nấm.
Kết luận: Thưởng thức ẩm thực chay ngon miệng và bổ dưỡng từ nấm
Vậy là chúng ta đã cùng nhau khám phá thế giới món chay từ nấm vô cùng thơm ngon và đa dạng rồi đúng không nào? Nấm không chỉ là một nguyên liệu chay tuyệt vời mà còn mang đến những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên. Hy vọng rằng những chia sẻ trong bài viết này sẽ giúp bạn có thêm nhiều ý tưởng để làm phong phú thực đơn chay của mình. Chúc bạn thành công và có những bữa ăn chay ngon miệng bên gia đình và bạn bè nhé!
